Dos en don'ts voor het sollicitatiegesprek

Het sollicitatiegesprek geeft je de mogelijkheid om een positieve indruk achter te laten, die uiteindelijk zal bepalen of je een baan krijgt aangeboden of niet. Om ervoor te zorgen dat je optimaal gebruikmaakt van de kans om jezelf te verkopen tijdens het interview, hebben we een aantal do's en don'ts voor het sollicitatiegesprek voor je op een rij gezet.

Dos:

Wees voorbereid op de reis

Zorg dat je precies weet met wie je het sollicitatiegesprek hebt en waar je precies op welk tijdstip moet zijn. Verdiep je verder in alle randzaken: waar kun je parkeren, hoe ver moet je lopen, is er een toilet om je even op te frissen, etc. Mocht je niet precies weten waar het is, zoek dit dan uit (bijvoorbeeld via Google Maps) of ga er een keer naar toe om het uit te zoeken. Je voelt je een stuk zekerder wanneer je alle randzaken van tevoren goed hebt geregeld.

Ga op onderzoek uit

Wanneer je onderzoek hebt gedaan naar het bedrijf waar je solliciteert, kun je tijdens het sollicitatiegesprek een goed geïnformeerde indruk maken. Daarnaast toon je je enthousiasme en kun je jezelf onderscheiden. Google van alles over het bedrijf en speur sociale media af naar informatie. Probeer de visie en strategie van het bedrijf te begrijpen, zodat je vragen (en antwoorden) meer gericht zijn. Google ook even de personen die jou gaan interviewen. Zo kom je erachter wat zijn/haar functie en verantwoordelijkheden zijn en of jullie een gemeenschappelijke (zakelijke) interesse of connectie hebben. Dit soort informatie kun je wellicht gebruiken tijdens het sollicitatiegesprek.

Dress for success

Kleed je adequaat, conform de bedrijfscultuur van de organisatie waar je solliciteert. Laat zien dat je de business-etiquetten begrijpt, zowel qua kleding als qua gedrag. Wanneer je je gepast kleedt, laat je ook zien dat je beschikt over de juiste kleding voor bijvoorbeeld meetings of zakelijke evenementen. Zorg voor nette schoenen, een verzorgd kapsel en - specifiek voor de dames - kies een rok met de juiste lengte. Laat zien dat je het sollicitatiegesprek serieus neemt door te zorgen voor onberispelijke persoonlijke verzorging en hygiëne.

Kom strategisch op tijd

Arriveer een minuut of tien voorafgaand aan het sollicitatiegesprek (niet te vroeg en niet te laat). Houd daarbij rekening met files, de tijd die je nodig hebt om je auto te parkeren of mogelijke vertraging met het openbaar vervoer. Je wilt natuurlijk niet gaan haasten om op tijd te komen, dus zorg dat je hoe dan ook een minuut of tien voor aanvang van je sollicitatiegesprek het gebouw binnenloopt.

Wees respectvol

Behandel alle mensen die je tegenkomt vriendelijk en met respect. Het kan zijn dat de recruiter of je potentiële werkgever deze mensen voor advies zal raadplegen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een receptioniste die na het interview wordt gevraagd wat haar eerste indruk van jou is.

Geef een stevige handdruk

Geef een goede stevige handdruk, maak oogcontact en geef een vriendelijke blik op het moment dat je je gesprekspartner groet of gedag zegt. Luister bovendien goed naar de naam van je interviewer op het moment dat je elkaar voor het eerst ziet, zodoende weet je hoe je deze correct uitspreekt.

Maak oogcontact

Kijk je gesprekspartner(s) tijdens het sollicitatiegesprek in de ogen aan. Door het maken van oogcontact kom je zelfverzekerd over en ben je in staat om de informatie die je vertelt duidelijker over te brengen. Je gesprekspartner zal dan automatisch beter luisteren en het geeft meer autoriteit aan de informatie die je wilt vertellen. Op het moment dat je gesprekspartner aan het woord is en jij luistert, dien je ook oogcontact te maken. Op dat moment laat je namelijk zien dat je aandachtig luistert en geïnteresseerd bent naar wat hij/zij wil vertellen. Voorkom wel dat je gaat zitten staren, de interviewer kan zich dan ongemakkelijk gaan voelen. De vuistregel om een indringende/starende blik te voorkomen is om een seconde of 7 à 10 iemand aan te kijken en dan een aantal seconden weer even wegkijken. Als je oogcontact wilt maken, dien je je blik te richten op het gedeelte van het gezicht tussen de ogen en de onderlip. 

Neem de juiste houding aan en let op je lichaamstaal

Wacht tot het moment dat je wordt aangeboden om te gaan zitten. Ga rechtopzitten, kijk te allen tijde vriendelijk, alert en geïnteresseerd. De interviewer evalueert of hij/zij jou ziet als een potentiële collega. Gedraag je als iemand waarmee men graag wil werken. Let bovendien op je lichaamstaal. Iedereen is wel eens zenuwachtig tijdens een sollicitatiegesprek. Dit is ook niet erg, zolang het maar niet naar voren komt in je lichaamstaal. Zenuwachtig of onrustig gedrag in je lichaamstaal kan storend overkomen en is vaak een teken van onzekerheid. Bovendien kan men gaan twijfelen aan je integriteit. Ben je zenuwachtig, bereid je dan thuis voor op het aannemen van een houding waarin je voor een langere tijd kalm en comfortabel kan blijven zitten. Zet je voeten robuust op de grond, leg je armen ontspannen op de tafel en druk de duim en wijsvinger tegen elkaar aan, waardoor je de onrust weghaalt. Voorkom dat je gaat zitten friemelen met je handen of je pen, gaat schuiven of trillen met je voeten en continu van positie in je stoel verandert.

Stel intelligente vragen

Stel een aantal interessante en/of intelligente vragen tijdens het sollicitatiegesprek aan je interviewer, die je van tevoren hebt voorbereid. Vragen die je zelf nog niet hebt kunnen beantwoorden op basis van eigen onderzoek. Zo kun je laten zien dat je geïnteresseerd bent in de organisatie en wat je al wel en nog niet weet. Bovendien geeft het niveau van de vragen jouw denkniveau aan en in welke mate je je hebt voorbereid. Daarnaast ontstaat er tijdens het gesprek tweerichtingsverkeer, wat een prettige balans teweeg brengt en je je meer op je gemak kan voelen.

Gebruik voorbeelden in je antwoorden

Reageer op vragen en voorzie ze van statements over jezelf en geef specifieke voorbeelden voorzover mogelijk is.

Ken je Unique Selling Points

Alle producten die je koopt hebben een unieke verkoop propositie, oftewel unique selling points (USP). Jij hebt deze ook als werkzoekende. Je hebt een unieke set aan vaardigheden die je af dient te stemmen op de vacature, de cultuur van het bedrijf en de waardepropositie. Elke onderneming kijkt naar een sollicitant als een return on investment (ROI). Banen worden gecreëerd en afdelingen geherstructureerd op basis van talent dat naar voren komt tijdens de interviews. Vertrouw er dan ook niet op dat jouw cv je wel verkoopt. Hoe gekwalificeerd je ook bent voor de vacature, je zult jezelf echt moeten verkopen.

Luister aandachtig

De uitdrukking 'je hebt twee oren en een mond' geldt in belangrijke mate voor het interview. Je kunt waardevolle nuances in het gesprek missen als je je voortdurend afvraagt wat je erna wil gaan zeggen. Door je aandacht te richten op zowel de verbale als non-verbale communicatie van de gesprekspartner, kun je niet alleen valideren wat er gezegd wordt – wat natuurlijk wordt gewaardeerd - maar kun je ook je salespitch verfijnen. Te veel sollicitanten gaan in de automatische verkoopmodus.

Neem je cv mee

Neem een aantal pennen en kopieën van je cv mee naar het interview. Deze kan je dan geven aan je gesprekspartners, indien zij er geen bij zich hebben.

Maak notities van het sollicitatiegesprek

Leg tijdens het sollicitatiegesprek je notitieblokje op tafel en geef aan dat je naast het stellen van vragen ook aantekeningen wilt maken. Zet je kop koffie, thee of glas water zo neer dat je deze niet kunt omstoten. Door het maken van notities bereid je je direct voor op een eventueel vervolg gesprek. Door je aantekeningen later door te nemen, haal je weer naar boven wat er tijdens het interview allemaal is besproken, wat je nog wilt weten en vergeet je geen kritische details die tijdens een vervolg mogelijk weer aan bod komen.

Wees voorbereid op de volgende stap

Zorg ervoor dat je weet wat de volgende stap is van je werkgever in het sollicitatieproces. Weet wanneer en van wie je iets gaat horen over een mogelijk vervolg en weet welke actie van jou wordt verwacht indien dat van toepassing is.

Evalueer het sollcitatiegesprek

Evalueer de interviewer en de organisatie dij hij/zij vertegenwoordigt. Een interview is een tweerichtingsverkeer gesprek. Gedraag je respectvol, maar wees ook kritisch over de manier waarop je wordt behandeld en de waarden en prioriteiten van de organisatie. Ook jij dient te bepalen of de organisatie waar je solliciteert past bij jouw wensen, normen en waarden.

 

Don'ts:

Geen vragen stellen tijdens een sollicitatiegesprek

Je kunt zonder pardon als sollicitant worden afgewezen door een recruiter of werkgever, als je niet in staat bent om een aantal vragen te stellen tijdens het interview. Een recruiter/werkgever zal zich al snel afvragen waarom je niet een aantal interessante vragen kan stellen. Ben je niet geïnteresseerd? Heb je je niet voorbereid? Ben je slecht in je communicatie? Bereid voorafgaand aan het gesprek altijd een aantal vragen voor en schrijf ze desnoods op als je ze vergeet, zodat je tijdens het sollicitatiegesprek laat zien dat je geïnteresseerd bent en graag meer wilt weten van de organisatie of het werk.

Overdreven indruk proberen te maken

Ga niet direct aan het begin van het interview ineens heel veel vragen stellen om indruk te maken. De interviewer zal dan snel in een defensieve modus gaan zitten. Geef de interviewer de tijd  en de ruimte om het gesprek te leiden, richting te geven en vragen te stellen. Heb wel je vragen klaar: je kunt je namelijk onderscheiden door slimme, goed geïnformeerde vragen te stellen met de juiste timing.

Geen voorbereiding op het beantwoorden van (gedrags)vragen.

Veel werkgevers stellen tijdens het sollicitatiegesprek een aantal interviewvragen. De vragen hebben als doel om jou te leren kennen aan de hand van wat je tot nu toe hebt gedaan en/of bereikt. Gedragsvragen dienen ervoor om jouw gedrag, ervaring en initiatieven in het verleden te bespreken. Voorbeelden van deze vragen zijn:
- Geef een voorbeeld waarin je...
- Kun je beschrijven wat je deed vanaf het moment dat je projectleider werd?
- Hoe heb je geprobeerd om de verantwoordelijkheid naar je toe te trekken?
- Wat is het grootste project waaraan je hebt gewerkt?
Deze interviewvragen kun je heel goed voorbereiden. Doe je dat niet, dan kom je tijdens het interview waarschijnlijk minder goed uit je woorden of bedenk je slechte voorbeelden, die irrelevant zijn als antwoord op de vraag. Nog erger is het als je zelfs vragen gaat beantwoorden die niet eens zijn gesteld.

Geen onderzoek doen naar de organisatie

Een van de meest gemaakte fouten is dat sollicitanten geen of te weinig onderzoek doen naar de organisatie waar ze solliciteren. Uiteindelijk zal dit in het gesprek op gaan vallen en kom je als kandidaat minder interessant over. Zorg er dus voor dat je altijd voldoende achtergrondonderzoek hebt gedaan naar de onderneming.

Te weinig het ‘ik’-woord gebruiken

Door in je antwoorden het ‘ik’-woord te gebruiken, kom je heel krachtig en overtuigend over. Voorbeelden zijn: “Ik nam het initiatief...”, “ik was verantwoordelijk voor…”, “ik gaf leiding aan..”. Dergelijke statements zetten jou in het middelpunt, wat je niet bereikt als het woordje “wij” gebruikt, bijvoorbeeld bij “wij namen het initiatief”.

Te gefocust zijn op het salaris

Recruiters en/of werkgevers zijn al snel geneigd om sollicitanten af te wijzen die te gefocust zijn op het salaris, buiten alle andere facetten. Stel daarom naast vragen over het salaris ook vragen over de bedrijfscultuur, de functie, collega’s, ondernemingsstrategie, de markt, etc.

Falen in het onderhandelen over een hoger salaris

Veel werkgevers houden bij het aanbieden van een contract enige ruimte over om te onderhandelen. Een goede onderhandeling kan dus zeker zijn vruchten afwerpen, maar let er wel op dat je dit op een redelijke manier doet. Onredelijke onderhandelingen lopen op niets uit en hebben een negatieve uitkomst.

De interviewer onderbreken

Onderbreek de interviewer niet! Zelfs als je denkt waar de vraag heen gaat en je het meest briljante antwoord hierop hebt, is dit een van de meest vervelende dingen die je kunt doen. Geef de recruiter of inhurende manager de kans om zich uit te spreken. Doe bovendien je best om oogcontact te houden en aandachtig te luisteren. Wees respectvol en zeer geïnteresseerd in wat de interviewer zegt.

Overige zaken die je absoluut niet moet doen

- Kauwgom of snoep in je mond vanaf het moment dat je het gebouw binnenloopt
- Te veel make-up op of een te sterk luchtje gebruiken
- Geen tanden poetsen vooraf, of onverzorgd arriveren
- Gebruik maken van je mobiele telefoon tijdens het wachten
- Underdressed zijn
- Net voor aanvang van, of gedurende het sollicitatiegesprek roken
- Grappen maken tijdens het interview
- Gebruik maken van zwaar dialect, plat taalgebruik of stopwoorden
- Te zacht praten
- Agressief, ongeduldig of wanhopig overkomen
- Controversiële onderwerpen bespreken
- Liegen
- Negatieve dingen zeggen over je voormalige werkgever(s), leidinggevenden en/of collega’s.
- Negatieve informatie over jezelf vertellen
- Vragen beantwoorden met een simpele “ja” en “nee”
- Persoonlijke en/of familiaire problemen bespreken
- Onbeleefd of respectloos zijn
- Voordat de werkgever erover begint, eisen gaan stellen over je salaris, etc.
- Een ongeïnteresseerde of slechte houding aannemen in je stoel
- Te laat komen
- Raden hoe je de naam of achternaam uitspreekt van de interviewer
- Erop vertrouwen dat jouw cv je wel verkoopt
- Een plastic tas meenemen
- Niet nadenken voor het beantwoorden van de vragen
- Popelen om het interview te beëindigen
- Ervan uitgaan dat je interviewer je cv uitvoerig heeft doorgelezen